Zafafan Kalaman Soyayya Na Hausa

Minti ɗaya tare da ke kamar wani ɓangare ne a aljannar duniya, duk lokacin da muke tare lokaci na tafiya da sauri, ina matukar son kasancewa tare da ke ya sahibata.

Zafafan Kalaman Soyayya Na Hausa

Hoto: Dreams time

Marubuci:- El-Nass

Idan kika tsinci murmushin da ba ki san dalilin shi ba, kar ki damu ina tunaninki ne a lokacin kuma ina murmushin ni ma.

Idan ina cikin rayuwar ƙunci na gwammace na gan ki fiye da samun tufa zazzaƙa.

Kalma ɗaya ce ta kuɓutar da ni daga duk wani nauyi da ciwon rayuwa, wannan kalmar kuwa ita ce so, har yanzu ina son ki ya sahibata.

A rayuwa na koyi soyayya, murmushi, farin ciki da zama jarumi mai gaskiya, na koyi yadda zan zama mai imani mai yafewa, amma har yanzu ban koyi yadda zan iya mantawa da ke ba.

Karanta Sauran anan»

Labarin Wani Uba Mai Hikima Da Yaron Sa A Kasuwa

Labarin wani mahaifi mai hikima da ya yi niyyar koyawa ɗan sa ilimin rayuwa. A wata ranar asabar da safe bayan karin kumallo, da yake ranar ba makaranta, sai uban ya umarci yaron da ya shirya su fita kasuwa tare, yaro ya yi ta murna domin abun da ya daɗe yana fata kenan.

Labarin Wani Uba Mai Hikima Da Yaron Sa A Kasuwa 

Hoto: Stocke cake

Marubuci:- Abdulfatah Yakubu

Haka suka wuni a kasuwa ana ta hadahadar kasuwanci, babban aikin da uban ya ba yaron shi ne ya zauna ya sa ido akan yadda komai yake gudana, dare ya yi suka dawo gida, washegarin lahadi ma suka koma.

Ranar litinin da safe yaro ya shirya zai tafi makarantar boko, uban ya kira shi ya ce "Yau lafiya ba ka zo ka karɓi kuɗin makaranta ba?" Yaron ya ce "Baba ka bar shi na gode, kuɗin da ka ba ni na abincin jiya ma sun wadatar".

Uban ya cika da mamakin yadda tunanin yaron sa ya sauya lokaci ɗaya, yaro ya ci gaba da cewa "Baba ban taɓa sanin haka kake shan wahala wajen inganta rayuwar mu ba, iya zaman mu a kasuwa na kwana biyun nan na fahimci cewa duk wahalar da kake yi, kana yi ne domin inganta rayuwar mu, a irin wannan yanayi idan ba mu tausaya maka ba wa za mu tausayawa?"

DARASI

1. Hikima da dabara su suke tarbiyya ba tada jijiyoyin wuya ba. Aiki ne muhimmi ga mai tarbiyya ya sa hikima da dabara wajen tarbiyyantar abun tarbiyyar sa. 

Masu hikima suka ce "Mutumin da ya san kansa cikin ruwan sanyi yake dafa ganda".

2. Mahaifan ka su ne ƙashin bayan nasarar ka, domin su ne kaɗai za su iya haƙura da jin daɗin rayuwar su domin inganta rayuwar ka da ta ƙannen ka.

3. Mafi girman sakamako ga wanda ya kyautata shi ne a kyautata masa, koda yanzu ba ka da halin taimakon iyayen ka, to ka sani za ka iya taimakon su ta hanyar rage musu nauye-nauyen ka.

Karanta Sauran anan»

Zazzafar Wasikar Soyayya Ta Ustazi Zuwa Ga Masoyiya

Buɗaɗɗiyar wasiƙa zuwa ga masoyiyata.

Assalamu Alaikum, bayan dubun gaisuwa da ƙarin ƙauna a gare ki.

Yaa abar ƙaunata na sani kina da ɗimbin masoya bayan ni amma dai ina so ki sani cewa: ba zan gushe ba ina jaddada soyayya ta a gare ki kuma ina fatan haɗuwa da ke.

Zazzafar Wasikar Soyayya Ta Ustazi Zuwa Ga Masoyiya

Hoto: Dreams time 

Marubuci:- Umar Shehu Zaria

Na samu labarin cewa sadakin ki yana da matuƙar tsada amma duk da haka ba zan haƙura ba domin ba zan gushe ba ina zama da yunwa a cikin zafin rana a matsayin mai azumi kuma na hana idona bacci ina sallar dare, har sai na samu natsuwa akan cewa an yi mun masauki a cikin ki.

Na sani datti ba ya zama a cikin ki, shi ya sa aka ce masu al-Qur'ani za su samu daraja a cikin ki, don haka in shaa Allahu Ta'ala zan hana idanuwana bacci har sai na samu kaso mai tsoka a cikin al-Qur'ani.

Ina so ki sani ya sanyin zuciyata cewa tunda na ji Ubangijinki ya ce akwai Manzon Allah, sallallahu alaihi wa sallama, a cikin ki, tun daga nan na ɗimauce da ƙaunar ki ko na samu na yi maƙwabtaka da Farin Jakada.

Wato ba ni da wasu kalmomi da za su iya bayyana yadda nake ƙaunar ki a raina amma ina fatan ranar da za mu haɗu da ke na ji Mala'iku sun ce da ni: "Yaa Umar Shehu Zaria ka shiga cikin aminci".

Ina rokon Allah ya sa ina da rabon samun matsuguni a farfajiyarki.

Haza wa salam.

Sai mun haɗu.

Daga Umar Shehu Zaria zuwa ga abun Ƙaunata JANNATUL FIRDAUS.

Umar Shehu Zaria 

18 Jumada al-Ula, 1446.

(20/11/2024).

ƘARIN BAYANI

Wannan wasiƙar a zahiri ya rubuta ta ne ba zuwa ga masoyiya (Mutum) ba, ya rubuta ne zuwa ga Aljanna, amma za ku iya juya ta zuwa ga masoyiyar ku (Mutum), idan har ta burge ku.

Karanta Sauran anan»

Karanta Kammalallen Tarihin Rayuwar Sayyadina Abubakar (R.A)

Sunansa

Cikakken sunan sahabi Abubakar shi ne, Abdullahi ɗan Usmanu ɗan Amiru ɗan Amru ɗan Ka'abu ɗan Sa'adu ɗan Taimu ɗan Murratu. Zumuncinsa da Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya haɗu ne a kakansa na shida "Murratu" wanda shi ma kaka ne na shida ga Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama.

Tarihin Rayuwar Sayyadina Abubakar (R.A)

Hoto: US Idyllic 

Marubuci: Saliadeen Sicey

Ana yi masa laƙabi da "Atiƙu", ana kuma kiransa Abubakar, sannan ya shahara da "Siddiƙu", sunan da ya samu bayan da ya gaskata Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama a lokacin da mutane ke ƙaryata shi.

Mahaifansa

Sunan babansa Usman. Ana kuma yi masa alkunya da Abu Ƙuhafa. Mahaifiyarsa sunanta Ummul Khair, Salmah ɗiyar Sakhr ita ma daga ƙabila ɗaya ta fito da babansa, wato ƙabilar Banu Taim wadda ƙaramar ƙabila ce ƙwarai idan aka kwatanta ta da irin Banu Abdi Manaf da Banu Makhzum da sauransu.

Haifuwarsa

An haife shi a garin Makka a shekara ta hamsin da ɗaya kafin Hijira. Don haka Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya girme shi da shekara biyu da watanni kaɗan.

Siffofinsa

Abubakar mutum ne fari, siriri, mai zurfin ido, da babban goshi. Ga shi kuma ya ɗan sunkuya kaɗan. Saboda sirirantakarsa, wando ba ya ɗauruwa da kyau a ƙugunsa.

Ɗabi'unsa da Halayensa

Abubakar Raliyallahu Anhu ya kasance ɗaya daga cikin fitattun 'yan kasuwa masu fatauci. An bayyana shi da halin kirki da kyauta. Ƙuraishawa na darajanta shi saboda dattakunsa da karamcinsa.

Yana daga cikin abin da ke bayyana kaifin hankalinsa, haramta wa kansa shan giya da ya yi shi da abokinsa Usman ɗan Affan. Ba wanda ya taɓa kurɓa ta daga cikinsu tun kafin bayyanar Musulunci.

An ba da labarin cewa, tun asali Abubakar ya haramta wa kansa shan giya ne saboda ya ga wani mutum da ya bugu da ita yana sanya hannunsa a cikin najasa ya kuma nufi bakinsa, kana idan ya ji wari sai ya janye hannunsa daga bakin. Daga nan ne Abubakar ya ƙyamace ta har ya yi rantsuwa ba zai sha ta ba.

Haka ma bai taɓa bautar gumaka ba domin da Allah ya nufi kawar da shi daga wannan sai mahaifinsa ya je da shi yana yaro ya kai shi a wurin gumaka ya sanar da shi cewa, ga iyayengijinsa nan waɗanda ake bauta, ya tafi ya bar shi a nan. Shi kuma Abubakar da ya ji yunwa sai ya roƙe su abinci bai ji sun ce masa uffan ba, ya roƙe su ruwa ba su ce masa ci kanka ba. Daga nan ya tofa ma su yawu, ya zage su, ya tafiyarsa yana mai tsananin ƙyamarsu da ƙaurace masu.

Haka ma Abubakar bai iya waƙa ba. Ba za mu yi mamakin waɗannan ɗabi'un na Siddiƙu ba sanin cewa, shi babban aboki ne, masoyi ga shugabanmu Sallallahu Alaihi Wasallama tun zamanin ƙuruciya har manyanci. Mutum na kirki kuwa daga abokanshi ake ganewa.

Iyalinsa

Abubakar Raliyallahu Anhu ya auri mata biyu kafin Musulunci, biyu bayan Musulunci. Matansa na farko sun haɗa da:

1. Ƙutailah ɗiyar Abdul Uzzah, wadda ta haifa masa Abdullahi da Asma'u.

2. Ummu Ruman ɗiyar Amir ‘yar ƙabilar Kinanata, wadda ta haifa masa Abdul Rahman da Uwar Muminai A'ishah.

Matansa na daga bisani kuwa sun haɗa da:

1. Asma'u Ɗiyar Umais, wadda ta fara auren Ja'afar Ɗan Abu Ɗalib. A bayan rasuwar Abubakar kuma ta auri Ali Ɗan Abu Ɗalib. A kowane gida daga gidajen uku da ta yi aure ta haifi Muhammad. A wurin Ali kuma ta haifi Yahya da Aunu kamar yadda za mu gani a nan gaba.

2. Habibah ɗiyar Kharijah daga cikin Ansaru (Mutanen Madina), Ya rasu ya bar ta da cikin 'yar autarsa Ummu Kulsum.

Matsayinsa kafin zuwan Musulunci

Abubakar ya yi fice a zamanin jahiliyya da ilmin da ake kira Ansab, sanin dangantakar mutane da tarihin gidajensu da abubuwan arziki ko rashin arzikin da suka gudana a tsakanin mutane ko a tsakanin ƙabilu. Sannan kuma shi ne wakilin reshen gidansu a majalisar zartastawa ta ƙuraishawa wadda ta haɗa rassa goma na wannan ƙabilar, kowane gida yana da aikinsa da wanda yake wakilatarsa.

Ga su kamar haka:

1. Banu Hashim: Su ke kula da shayar da alhazzai ruwa. Wakilinsu a Majlisa shi ne Abbas ɗan Abdul Muɗɗalib, baffan Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama. Wannan ofis nasu ya ci gaba da aiki bayan zuwan Musulunci.

2. Banu Umayyah: Su ke riƙe da tutar ƙuraishawa, kuma su ke riƙon ƙwarya duk lokacin da aka rasa shugaba kafin a haɗu a kan sabon da za a naɗa. Wakilinsu a Majlisa shi ne Abu Sufyan ɗan Harb.

3. Banu Naufal: Su ke kula da asusun tallafi na taimakon alhazan da guzuri ya yanke musu. Wakilinsu shi ne Al Haris ɗan Amir.

4. Banu Abdid Dar: Su ke kula da wanke Ka'aba da tufatar da ita. Wakilinsu shi ne Usman ɗan Ɗalha.

5. Banu Asad: Su ke da ofishin Sakatariya. Duk shawarar da aka yanke su ke sa mata hannu kafin a aiwatar da ita. Wakilinsu shi ne Yazid ɗan Zam'ah ɗan Aswad.

6. Banu Taim: Su ke da alhakin haɗa kuɗi don biyan diyya idan aka sasanta masu faɗa da kuma biyan bashi idan wani baƙuraishe ya kasa. Wakilinsu shi ne Abubakar ɗan Abu Ƙuhafa.

7. Banu Makhzum: Su ke kula da wurin ajiyar kayan yaƙi. Wakilinsu shi ne Khalid ɗan Walid.

8. Banu Adiyyin: Su ne masu kula da hulɗar ƙuraishawa da sauran ƙabilu, musamman a wajen sha'anin yaƙi da zaman lafiya. Kuma su ke da alhakin shelanta darajojin ƙabilarsu don ta yi kwarjini a idon sauran mutane. Wakilinsu shi ne Umar ɗan Khattab.

9. Banu Jumah: Su ke kula da ƙuri’ar da ake yi don neman sa'a in za a yi tafiya ko ciniki ko aure ko makamancinsu. Wakilinsu shi ne Safwan ɗan Umayyah.

10. Banu Sahm: Su ke kula da tattalin arziki da abinda ya shafi gumaka. Wakilinsu shi ne Al Haris ɗan Ƙais.

Musuluntarsa

Masana tarihi sun ruwaito cewa, tun kafin wahayi ya fara sauka ga Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama Abubakar ya yi wani mafarki wanda ya labarta shi ga babban malamin nan masanin addinin Nasara da ake ce ma Bahirah. Sai ya tambaye shi daga ina ka fito? Ya ce masa daga Makka. Ya ce, kai wane iri ne? Ya ce masa, Baƙuraishe. Ya ce, mene ne sana'arka? Ya ce, Fatauci. Bahira ya ce, idan Allah ya gaskata mafarkinka to, wani Manzo zai bayyana daga cikin jama'arka, za ka taimaka masa a rayuwarsa, kuma ka wakilce shi bayan mutuwarsa.  

A wata tafiya kuma da ya yi zuwa ƙasar Yaman ya samu bushara mai kama da wannan daga wurin wani malami daga ƙabilar Azd.

A lokacin da Allah Maɗaukakin Sarki ya aiko Manzonsa, Abubakar bai yi wata wata ba ya gaskata shi yana mai cewa, ba mu taɓa gwada ƙarya a kanka ba, kuma ka cancanci manzanci saboda tsaron amanarka da sada zumuncinka da kyakkyawar zamantakewarka da jama'a. Daga nan kuma Abubakar ya ci gaba da zama na hannun daman Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama har in da mai raba masoya ta raba su.

Gudunmawarsa ga Addini

Kasancewarsa mutum mai arziki, dattijo, kuma na hannun daman Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya ba shi damar taimaka ma addinin Musulunci ta hanyoyi da dama; A Makka ya kasance mai bada kariya ga Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama daga musgunawa da cin zarafin da mushrikai su ke masa. Har ma Ali Ɗan Abu Ɗalib (R.A) yake cewa, bayan mutuwar Abu Ɗalib babu wanda yake ce wa kafirai tinƙanzil idan suna musguna ma Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama sai Abubakar. Ga kuma dukiyarsa da ya yi amfani da ita wajen ci gaban addini har ma Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama da kansa yake cewa, "Dukiyar kowa ba ta amfane ni ba kamar yadda dukiyar Abubakar ta amfane ni".

Abubakar ya taya Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama wajen kiran mutane zuwa ga Musulunci inda ya janyo musuluntar kusan dukkan muƙarrabansa da amintattunsa kamar su Usmanu ɗan Affan da Zubairu ɗan Awwam da Ɗalhatu ɗan Ubaidullah da Abdur Rahman ɗan Aufu da Sa'adu ɗan Abu Waƙƙas waɗanda dukkansu suna cikin mutane goma da Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya yi wa bushara da aljanna. Sannan daga bisani ya musuluntar da Usmanu ɗan Maz'un da Amiru (Abu Ubaidah) ɗan Jarrah da Arƙamu ɗan Abul Arƙam da Abu Salamata al Makhzumi waɗanda su ne magabatan farko a shiga Musulunci.

Abubakar ya gina wani ƙaramin Masallaci a farfajiyar gidansa da ke Makka inda yake Sallah da karatun Alƙur'ani. Ga shi kuwa mutum mai daɗin sauti da laushin murya wadda yake garwaya ta da kukan tsoron Allah, abinda ya sa da dama daga talakawan Makka suka rinƙa zuwa saurarensa, wasunsu kuma a dalilin haka suka musulunta. Kuma duk barazanar da mush'rikai su ka yi masa a kan wannan ba ta sa ya daina ba.

A lokacin da yawan musulmi ya kai mutum tamanin da uku sai Abubakar ya nemi manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama da su fito fili su yi kira zuwa ga gaskiya. Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya lurar da shi irin haɗarin da ke tattare da ɗaukar wannan mataki a daidai wannan lokaci, amma Abubakar ya nace akan cewa sai su gwada sa’arsu. Hakan ko aka yi. To, amma fa ba wanda ya biya harajin wannan kasada sai shi Abubakar ɗin. Domin kuwa fitowar su ke da wuya, da suka isa masallaci sai Abubakar ya tashi don ya gabatar da Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama zuwa ga mutane. 

Ai kuwa ba su bari ya rufe bakinsa ba sai suka fara yi wa musulmi a ture cikin masallaci mai alfarma. Nan take kuwa suka tarwatsa taron musulmi. Sannan suka far ma Abubakar da duka har sai da suka kai shi ƙasa. Sannan Utbatu ɗan Rabi’ata ya ɗare akan cikinsa yana amfani da takalma wajen dukan fuskarsa. Bai gushe ba yana yi masa duka har sai da hankalinsa ya gushe, fuskarsa ta yi jinajina har ba a iya bambanta hancinsa da bakinsa.

Ƙabilar Abubakar ta Banu Taimin sun yo ciri don su ceci ɗan uwansu. Amma koda suka zo gayya ta gama aiki, mush'rikai sun yi ta’adin da suke so akan Abubakar. Suka ɗauke shi a halin suma suna tsammanin ya mutu suka kuma lashi takobin idan ya mutu za su kashe Utbatu ɗan Rabi’ata abinda kuwa da ya faru babu shakka zai haifar da wani gagarumin yaƙi a tsakanin ƙuraishawa. Amma sai Allah ya kiyaye, Abubakar ya farfaɗo can a cikin dare. Kalma ta farko kuwa da ta fito bakinsa ita ce, "Ina Manzon Allah?"

Damuna Baki Mugunta 

Abubakar ya yi amfani da dukiyarsa wajen sayen bayi, talakawa waɗanda ake azabtar da su a kan Musulunci kamar Amiru ɗan Fuhairata wanda yake ya haɗa uwa da 'yarsa Nana A'ishah. Abubakar ya saye shi daga hannun Ɗufail ɗan Abdullahi ɗan Haris wanda yake azabtar da shi. Sannan Abubakar ya 'yanta shi, ya samu damar yin addininsa har ma ya halarci yaƙe-yaƙen Badar da Uhud, ya kuma samu shahada a yaƙin Mu'unah.

Haka shi ma Bilal Ɗan Abu Rabah (Ladanin Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama) Abubakar ya same shi ana azabtar da shi sai ya saye shi daga mai gidansa Umayyatu ɗan Khalaf, ya 'yanta shi. Shi ma kuma ya halarci yaƙe-yaƙen Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama.

Sai Zinnirah, wata baiwar Allah da Umar ɗan Khaɗɗabi ya mallake ta kafin musuluntarsa, ya kuwa rinƙa azabtar da ita har sai da ta rasa idanunta, Sannan sai Mushrikai suka ce, Lata da Uzza sun la'ance ta shi ya sa ta ma kance amma imaninta da Allah ya sa Maɗaukakin Sarki ya mai da mata da ganinta, sai suka ce, wannan yana cikin sihirin Manzon Allah. A kan wannan baiwar Allah da izgilin da mushrikai ke yi wa Musulunci a kanta aya ta sha ɗaya daga suratul Ahƙaf ta sauka. Abubakar ya fitar da ita daga ƙangin bauta don ta samu 'yancin ba da tata gudummawa ga addinin Allah.

Ba waɗannan kaɗai Abubakar ya saya ya 'yanta su saboda Allah ba, akwai wasu bayi daga ƙabilun Banu Adiyyin da Banu Abdi Shamsin su ma sun more ma karamcin Abubakar da kishinsa ga addini wajen samun wannan babbar garaɓasar da yake neman yardar Allah da Manzonsa a kanta.

Wasu daga cikin darajojinsa

Babu wani daga cikin Sahabban Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama wanda ya tara darajoji, musamman waɗanda ya keɓanta da su kamar Sayyadina Abubakar (R.A) Daga cikin darajojinsa akwai tsananin kusancinsa ga Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama da kasancewarsa abokin sirrinsa. Misali shi kaɗai ne wanda Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya sanar da shi yana son Hafsah kafin ya yi maganar aurenta. Ga kuma ayoyin Alƙur'ani da suka sauka suna yaba ma halayensa na jarunta da karimci da tsoron Allah.

Ga shi kuma ya tara dukkan ayyukan alheri da suka sa za a kira shi ta dukkan ƙofofin aljanna, ga kuma fifikonsa na ilimi a kan sauran Sahabbai, domin dukkansu sun aminta cewa, bayan dai ya keɓanta da sanin ilmin nasaba (Dangatakar mutane da sanin tarihin kakanninsu) kuma shi ne ya fi su ilimi daga Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama. Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya yi mafarkin an kawo masa madara a cikin wata ƙwarya sai ya sha har ta gudana a tsakanin fatarsa da tsokarsa, sannan sai ya bai wa Abubakar. Sahabbai suka fassara wannan da cewa, ilmin da Allah ya ba shi ne ya rage wa Abubakar. Sai Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya ce, kun yi daidai! Kun yi daidai!!.

Abubakar kuma shi ne mafi tsentseni da tsoron Allah a cikinsu. Saboda tsentseninsa ne ya taɓa amaye madarar da ya sha domin ya yi shakkar halalcinta. Haka kuma Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya ba shi shedar tawali'u da rashin girman kai a lokacin da ya ce masa, kai ba ka jan wandonka saboda girman kai. Imaninsa kuwa ya rinjayi na sauran jama'a kamar yadda Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya bayyana a wurare da dama.

Shi kaɗai ne yake fatawa a gaban Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama, shi kuma kaɗai ne yake wakiltarsa a abinda ya keɓance shi kamar limancin Sallah da jagorancin Hajji da makamantansu.

Jarumtakarsa da tsayuwar ra'ayinsa

Da yawa daga marubuta tarihi suna kallon Abubakar a matsayin mutum mai rauni, maras kuzari, wanda sanyin halinsa ya rinjayi ƙarfin jikinsa. Sukan ɗauki Umar a matsayin ƙaƙƙarfa, matsananci, mai kazar kazar. Wannan sai ya sa mafi yawan makaranta suka kuskuri fahimtar wane irin mutum ne shi Abubakar.

Ga wasu 'yan misalai a gurguje da za su wargaza wannan gurguwar fahimta nan take:

An tambayi sayyiduna Ali Raliyallahu Anhu wane ne duk ya fi ku jarunta? Sai ya ce, ba shakka ni ban taɓa fito na fito da namiji ba sai na kada shi amma a cikinmu babban jarumi shi ne Abubakar. Sai Ali ya ba da labarin irin bajintar Abubakar a ranar da aka yi yaƙin Badar wanda shi ne karo na farko da Musulmi suka fara sanin yaƙi.

Ba dai wani yaƙin da Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya fita ba tare da Abubakar yana tare da shi ba. Ya kuma shugabantar da shi a kan rundunar yaƙi ba sau ɗaya ba, kuma ba inda ya je ba tare da Allah ya ba shi nasara ba. Misali a shekara ta bakwai bayan hijira shi ya jagoranci rundunar da ta yaƙi Banu Fizarah ya ganimanto dukiyarsu. Sannan shi yake riƙe da tuta a yaƙin da ya fi kowane tsananta a kan Musulmi, shi ne yaƙin Tabuka. A ranar yaƙin Hunaini kuwa Musulmi sun sha wahalar da ta sa akasarinsu suka ja da baya kamar yadda Allah ya faɗa a aya ta 25 a Suratu Ali Imran. Amma duk da haka Abubakar ya tsaya wurin Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama yana ba shi kariya tare da 'yan kaɗan daga cikin Sahabbai waɗanda suka haɗa da Umar da Ali da Fadlu ɗan Abbas da babansa Abbas da Usamatu da Abu Sufyan ɗan Harisu. To, wane irin kuzari mu ke nema ga wanda yake a duk yaƙe-yaƙe shi ne yake tare da jagoran tafiya Sallallahu Alaihi Wasallama? Wannan shi ne raggo? A dai sake nazari!

Wani muhimmin abu game da Abubakar shi ne kasancewarsa mai tsayayyen ra'ayi wanda ba a saurin girgiza shi. Wannan ɗabi'a ce da ta ke taimakon shugaba ainun. Mu tuna yadda Umar ya rinƙa jayayya da shi a kan yaƙar waɗanda suka soke rukunin Zakka wai da hujjar cewa, Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ne kawai Allah ya ce ya karɓe ta, tun da kuwa ya cika babu sauran ba da Zakka. A daidai lokacin da Umar ke ganin a dakatar da yaƙarsu har komai ya koma daidai, Abubakar ya nace a kan wajabcin yaƙarsu kuma daga ƙarshe Umar ya gamsu, sannan Allah ya ba su nasara. Abubakar ya kuma yi jayayya da Usamatu ɗan Zaidu da mafi yawancin Sahabbai a kan tafiyar rundunar Usamatu ɗin bayan cikawar Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama. Duk a waɗannan wurare Abubakar shi kaɗai yake a ra'ayinsa, kuma bai ja da baya ba har sai da Allah ya nuna wa mutane cewa ra'ayin nasa shi ne daidai.

Wane irin kuzari muke nema ga Abubakar, mutumin da kowa ya ruɗe a lokacin wafatin Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama har ba mai iya ba da sanarwar haka sai shi? wanda ya yanke hanzarin duk mai wata shakka ko mai nufin ya sauya tafiya bayan cikawar Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama a cikin wannan haɗaɗɗiyar huɗubar tasa? Irin wannan huɗubar ce kuma ya yi wadda ta raba gardama a Saƙifa lokacin zaɓen khalifa na farko.

Daga cikin siffofin jagoranci da Abubakar yake da su akwai zurfin nazari da hangen nesa waɗanda ya same su saboda tsawon daɗewa tare da Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama. Duba yadda su ka yi da Umar ranar Hudaibiyah, ranar da mushrikai suka hana su shiga garinsu na asali, Makka, wanda suka nufa don su girmama ɗakin Allah, su yi Umrah sannan su koma wurin hijirarsu. A wannan ranar Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya hangi wani abin da sauran Musulmi ba su hanga ba wanda ya sa ya ce, a yau duk sharaɗin da suka ba ni zan karɓa. Daga ƙarshe mushrikai suka nemi Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya kwance haramarsa, ga shi kuwa yana dab da shiga garin Makka. Suka ce, sai ya koma har bayan shekara ɗaya za su yi masa iznin sake dawowa. Suka kuma ɗora masa alhakin mayar da duk wanda ya musulunta daga ranar nan idan ya yi hijira, a yayin da suka sharɗanta ma kansu in wani ya yi ridda ya baro Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ba za su mayar da shi ba. Duk dai Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya ce ya yarda. A nan ne Musulmi suka ɗaure fuska, Umar kuwa yazo wajen Abubakar yana so ya yi masa tambaya. Abubakar ya ce, bismillah! Umar ya ce, ashe ba mu muke a kan gaskiya, su suke a kan ƙarya ba? Abubakar ya ce, haka ne. Ashe Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama bai gaya mana Allah ya yi alƙawarin za mu shiga Masallaci mai alfarma ba? Ya ce, haka ne. To, don me za mu ɗauki wulaƙanci a addininmu?

A nan ne Abubakar ya ce masa, shin ka san cewa shi Manzon Allah ne? Umar ya ce, eh. Ya ce, to, zai saɓa masa ne? Ya ce, a’a. Ya ce, to, da ya ce Allah ya yi mana alƙawarin shiga Makka ya gaya maka cewa a wannan shekarar ne? ya ce, a'a. Ya ce, to, ka jira Allah zai cika ma Manzonsa alƙawarin da ya yi masa, kuma ba zai taɓa tozarta shi ba. Mu lura da irin nazarinsa da hangen nesa da ƙarfin imaninsa da Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama. Wannan shi ya sa Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya fi karkata ga ra'ayinsa idan aka zo wajen shawara kamar yadda ya faru bayan yaƙin Badar game da fursunonin da aka kama, Umar yana ganin a kashe su a huta, a yayin da shi kuma Abubakar yake ganin a fanshe su don a kyautata ma zumunta, a nemi ƙarin ƙarfi da kuɗin fansar, a kuma yi fatar su shiriya a dalilin afuwar da aka yi mu su. Sai Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya bi shawarar Abubakar.

 Tarihin Sayyadina Abubakar Dan Abu Kuhafa Kashi Na Biyar (5)

Abubakar Na Manzon Allah 

Nuni ya ishi mai hankali

Tun kafin cikawarsa Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya bayyana ma Musulmi sha'awarsa ga khalifantar da Abubakar a madadinsa. Ga shi dai shi ne Amirul Hajji guda ɗaya da aka taɓa yi a zamanin Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama, ga kuma shi an umurce shi da ba da Sallah.

Wasu mutane kuma sun nemi Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya faɗa musu inda zas u kai zakkarsu a bayan rayuwarsa sai ya ce, su kai ma Abubakar. A yayin da ya yi ma wata mace hukunci kuwa ya ce mata, ki dawo lokaci kaza, sai ta ce, to in ban tarar da kai ba fa? Tana nufin in rai ya yi halinsa. Sai Annabi Sallallahu Alaihi Wasallama ya ce ma ta, sai ki je ki samu Abubakar.

To, in ko har ya kasance Abubakar shi zai jagoranci sallah da hajji da sha'anin zakkah, kuma ya yanke hukunci a tsakanin mutane to, ina wani shugaba ba shi ba?

Wani lokacin ma Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya kan yi umurni da a kira masa Abubakar da iyalansa don ya ba da wasicin gare su amma kuma sai ya fasa yana mai ƙarawa da cewa, Allah ba zai bari a kauce ma Abubakar ba, Musulmi ma kuma ba za su yi hakan ba. Lokaci na ƙarshe da haka ta faru shi ne a daren juma'arsa ta ƙarshe a duniya in da Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya ce, a kawo masa takarda zai sa a rubuta alƙawari wanda zai hana saɓani, amma sai sayyiduna Umar ya ce, kar ku matsa ma Manzon Allah, ga littafin Allah a gabanmu, me kuke nema daga Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama? Ai zafin ciwon da yake fama da shi ya ishe shi. Da aka soma maganganu akai sai Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya ce, ku tashi ku ba ni wuri! Bai kuma sake wannan maganar ba a sauran wuni huɗu da ya yi bayan haka a duniya.

Abubakar ya zama khalifan farko

Ba zai yiwu ga duk wata al'umma mai cin gashin kanta ba ta wayi gari kuma ta maraita ba wani shugaba a kanta. Wannan shi zai fassara irin hanzarin da aka yi wajen tsayar da wanda zai gaji Manzon Rahmah Sallallahu Alaihi Wasallama.

A yammacin ranar litinin ne wadda Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya cika a cikinta, Abubakar ya samu labarin cewa, Ansaru, mutanen Madina sun yi gangami a wani waje da ake kira Saƙifa, can arewacin birni, sun fara nazarin sha'anin khalifanci a bayan Manzo Sallallahu Alaihi Wasallama. Kaitsaye Abubakar ya tasar ma wurin wannan taron na Ansar domin ya gane ma idonsa irin wainar da ake toyawa. A tare da shi akwai mutane biyu daga cikin manyan Muhajirai, su ne; Umar ɗan Khaɗɗabi da Amiru (Abu Ubaidata) ɗan Jarrah waɗanda bisa ga sa'a ne ya haɗu da su ba tare da an je nemansu don su halarci taron ba.

Da Abubakar ya iso wurin taron sai ya nemi su gabatar masa da bayanin abin da su ke ciki. Magabata daga cikinsu su ka yi jawabai cike da yabawa ga kawunansu da bayyana irin matsayinsu a Musulunci. Umar ya so a ba shi dama bayan haka ya yi magana, amma Abubakar ya neme shi da ya dakata. Sannan shi Abubakar ɗin ya yi wani gajeren jawabi wanda ya tabbatar ma Ansaru da duk abin da suka faɗi na falala har ma da ƙari a kan hakan. Ya ƙara da cewa, amma kuma kun sani mutane ba za su iya miƙa wuya ga wata ƙabila ba sai ta ƙuraishawa. Wannan shi ya sa Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya ba da umurnin tsayar da khalifanci a cikinsu. Sannan ya tambayi ɗaya daga cikin manyan shugabannin Ansar, Sa'adu ɗan Ubadah (wanda shi ne Ansar su ke son su naɗa a matsayin khalifa) cewa, ko ka ji wannan bayani daga Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama? Sa'adu ya ce, eh.

Ganin haka ta faru, ga gaskiya ta fito a fili cewa, akwai matsala wani ba Baƙuraishe ba ya jiɓinci wannan lamari, kuma ga umurnin Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama wanda shugaban nasu ya yi iƙirari a kansa, sai jikinsu ya yi sanyi, ya kasance ba abinda ya rage a kansu sai miƙa wuya ga gaskiya. Don haka nan take Abubakar ya ce ma su, to, in haka ne, ni na aminta ku naɗa ɗayan waɗannan biyu da ke tare da ni Umar ko Abu Ubaidah domin kowannensu ya cancanta.

Faɗin haka da Abubakar ya yi sai wani daga cikin Ansaru ya ce, ni na samar muku da wata mafita mai sauƙi ita ce, a naɗa shugabanni biyu, ɗaya daga cikinku ɗaya daga cikinmu. Sai Zaidu ɗan Sabitu (ɗaya daga cikin Ansar ɗin har wayau) ya ce, a'a, gaskiya dai ita ce, Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama shi ne ya kasance shugaba, mu kuma mu ne mataimakansa. Don haka, su naɗa khalifa mu kuma mu taimaka masa. A nan ne Umar ya yi wata magana wadda ta daɗa kashe musu jiki baki ɗaya. Ya ce, ya ku jama'a! Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama fa shi ne ya naɗa Abubakar don ya ba mu Sallah. A cikinmu wane ne yake iya mayar da shi baya shi ya shiga gaba?

Da haka dai Umar ya nemi amincewar Abubakar don ya yi masa mubaya'a. Nan take kuma sauran jama'a gaba ɗaya suka mara masa baya ba tare da wata jayayya da ta biyo bayan hakan ba. Washegari ranar talata Abubakar ya zauna a kan mimbari sauran al'umma su ka yi tasu mubaya'a musamman Muhajirai da aka yi wancan taron ba da su ba.

Ko Ali ya yi mubaya'a ga Abubakar?

Manazarta sun ƙari junansu sani a kan wannan magana. Abinda yake tabbatacce dai shi ne, Ali ya yi mubaya'a ga Abubakar amma ba a cikin gangamin farko da aka yi ranar talata ba. To, ko akwai wani jinkiri mai yawa a tsakanin mubaya'arsa da ta sauran Sahabbai? Kuma mene ne dalilin haka? Wannan shi ne muhallin da masana su ke saɓani a kansa.

Akwai dai wata muhimmiyar rana da Abubakar ya yi huɗuba wadda a cikinta yake cewa, Wallahi ban taɓa kwaɗayin sarauta ba a dare ko a safiya, ban kuma taɓa roƙon Allah a kanta ba a sarari ko a ɓoye. Bayan haka ne sai Ali da Zubairu suka tashi suka ba da hanzarinsu ga Abubakar, suna cewa, mu daman mun yarda da cancantarka ga wannan al'amari, domin mun san matsayinka a wurin Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama, kuma mun san ya umurce ka da ka bada Sallah, amma mun ji zafin ba a yi shawara da mu ba.

A ruwayar Abu Sa'id al Khudri cewa ya yi, Abubakar ya duba a cikin mutane yana kan mumbari bai ga fuskar Ali ba, sai ya aika kiransa ya ce masa, ya aka yi ka na ƙanin Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama kuma surukinsa sannan ka ke son ka raba kan Musulmi? Sai Ali ya ce masa, kada ka damu, ya miƙa hannunsa ya yi masa mubaya'a.

Daga cikin ra'ayoyin malamai kan fassara rashin gaggawar mubaya'arsa akwai masu alaƙanta shi da cewa, Fatimah (A.S) matarsa ta nemi a raba gadon mahaifinta Sallallahu Alaihi Wasallama domin a ba ta nata kaso. Abubakar kuwa ya sanar da ita abinda ya ji daga Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama cewa, su Annabawa ba a gadonsu, abin da duk suka bari ya zama sadaƙa ga Musulmi. Fatimah ta yi fushi a kan wannan magana kuma ba ta sake yi masa maganar ba har Allah ya karɓi ranta.

Duk da kasancewar Abubakar ba ya da laifi a cikin wannan lamari, amma an ruwaito ya je ya roƙi afuwarta a kan fushin da ta yi kuma ta yafe masa.

A ra'ayin wasu marubuta, wannan rashin jituwa a tsakanin khalifa da uwar gidan Ali shi ya janyo jinkirin da Ali ya yi wajen ba da mubaya'arsa. To, amma ruwayar da mu ka ambata a baya tana nuna cewa, damuwarsa a kan rashin shawartarsa ne a lokacin da aka naɗa khalifa shi ya kawo jinkirin mubaya’arsa.

            

Duk yadda al'amarin ya kasance dai, Ali ya yi mubaya'a ga khalifa Abubakar, ko da farko ko kuma daga baya. Kuma ya shiga a cikin sha'anin gwamnatinsa, ya yi yaƙi a rundunonin da su ka yi faɗa da waɗanda su ka yi ridda da waɗanda suka soke rukunin zakka. Kamar yadda ya bada gudunmawa mai yawa wajen tafiyar da mulkin Abubakar ta hanyar shawarwarinsa masu amfani.

Jinkirin da ya yi kuma ba zai kawo giɓi a sha'anin shugabanci ba, domin kamar yadda za mu gani a nan gaba, ba wani shugaban da bai gamu da irin wannan ba har shi kansa sayyiduna Ali a lokacin da nasa khalifancin ya kama.

Ayyukan Abubakar a lokacin shugabancinsa

Duk da ƙarancin lokacinsa, Abubakar ya yi ayyuka masu muhimmanci kuma masu yawan gaske waɗanda suka yaɗa manufofin Musulunci suka kafa daularsa, kana suka ba shi kariya daga sharrin maƙiya.

Tun da farko da karɓar aikinsa sai da ya shigar da duk sauran dukiyar da ya mallaka a cikin taskar gwamnati a matsayin sadaka zuwa ga Musulmi. Sannan ya ci gaba da sana'arsa kamar yadda ya saba. Daga bisani Umar ya lura da rashin yiwuwar haɗa aikin khalifa da kasuwanci inda ya nemi Abubakar ya dakatar da kasuwancinsa a yanka masa albashi. A lokacin da ya buƙaci ƙarin albashi kuwa sai da Sarkin Musulmi Abubakar ya nemi iznin jama'a a kan mimbari suka aminta sai dai wani mutumin ƙauye guda ɗaya da ya ce su ba su aminta ba. Abubakar ya ce masa, ai ku mutanen karkara 'yan amshi ne ga mutanen birni, in sun yarda ku sai dai ku ce Amin.

Abubakar ya kasance mai darajanta Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ƙwarai da gaske. Shi ya sa a lokacin da ya karɓi dukiyar farko a halifancinsa wadda ta zo masa daga Bahrain sai ya shelanta cewa, duk wanda Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya yi masa wani alƙawari to, ya zo mu cika masa. Haka kuwa ya biya duk bashin alƙawurran da Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya yi.

Daga cikin ayyukan khalifa Abubakar akwai tattara Alƙur'ani da ya yi. Wannan kuwa ya faru ne a lokacin da aka ƙarasa yaƙin Yamamah, aka fatattaki sojojin Musailamah, sai Abubakar ya lura da cewa, mahardatan Alƙur'ani da yawa sun kwanta dama. A nan ne ya yanke shawarar a tattara Alƙur'ani wuri ɗaya a matsayin littafi a maimakon a dogara ga mahaddata waɗanda yaƙe-yaƙe na iya kawowa baya gare su.

Kasancewar sahabbai sun tarbiyyantu a kan bin Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama sau da ƙafa, Umar ya yi jayayya da Abubakar a kan wannan ra'ayi nasa yana mai cewa, ya za ka aikata abin da Annabi Sallallahu Alaihi Wasallama bai aikata ba? Abubakar ya nace a kan ra'ayinsa yana lurar da shi cewa, wannan aikin alheri ne da Annabi zai yi farin ciki da al'ummarsa idan ta yi shi. Kuma ma dole ne a ɗauki wannan mataki don kare shi Alƙur'anin daga ɓacewa.

Wannan hangen nesan na Abubakar ya taimaka ainun wajen sadar da littafin Allah zuwa ga jama'a a wurare daban-daban na duniya ba tare da wani sauyi a cikinsa ba sai fa irin bambancin da ke akwai na karatun wasu kalmomi (ƙira'oi) wanda tun a zamanin Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama shi ya ba da izninsa don yalwantawa.

Yaƙe-yaƙen da a ka yi a lokacinsa

Abubakar ya karɓi ragamar khalifanci a lokacin da Larabawa su ka yi ridda suka fice daga addinin Musulunci in ban da mazaunan waɗannan birane, su ne; Makka da Madinah da Ɗa'ifa da Bahrain. 

Kwarjinin daular Musulunci ya kusa ya tafi ga baki ɗaya daga idon mutane ganin cewa jagoran tafiya ya kau daga duniya. A wannan lokacin ne wasu maƙaryata suka bayyana kamar Al Aswad Al Anasi a ƙasar yaman, da Musailamah Al Thaƙafi a Yamamah, da Ɗulaihah Al Asadi a ƙasar Najdu, dukkansu suna da'awar annabta. Ita ma Sajahi wata mata ce da ta yi irin wannan da’awa ta ƙarya.

Siddiƙu ya fuskanci wannan ƙabubale da zuciya mai ƙarfin imani da nasarar Allah, babu ja da baya.

Tun da farko sai ya zartas da ci gaban tafiyar rundunar Usamatu wadda Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya aike ta zuwa ƙasashen Balƙa'u a kudancin Jordan da Darum ta kudancin Falasɗinu kusa da yankin Gaza domin su yaƙe su, su yi kira zuwa ga Musulunci. Wannan shawara da Abubakar ya yanke ta gamu da ja in ja sosai daga ɓangaren Sahabbai har ma da shi Usamatu ɗin kansa, ganin cewa yanayi ya canza, ya kamata Musulmi su damu da gyara cikin gida maimakon neman fita waje, kuma musamman ƙasashen da suke cikin riƙon Rumawa ƙasa ta biyu a wajen ƙarfin yaƙi da makamai a duniya.

Abubakar dai bai sauya ra'ayinsa ba yana mai kafa hujja da cewa, Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama da kansa ne ya nanata batun tafiyar wannan runduna don haka ba abin da zai hana tafiyarsu. 

A cikin hikimar Gwanin Sarki wannan shawara sai ta zama alheri ga Musulmi domin kuwa duk in da wannan runduna ta shuɗa sai labarinta ake yi, ana mamakin irin ƙarfin da Musulmi su ke da shi a wannan lokaci wanda ya sa wafatin jagoransu ba ta karya su ba har ma suna nufin shelanta yaƙi a ƙasashen waje. Wannan sai ya maido da kwarjinin Musulmi a idon sauran mutane. Waɗanda kuwa suka yanke shawarar ficewa daga Musulunci sai cikinsu ya ɗuri ruwa suka haƙiƙance ba su iya ja da wannan sabuwar gwamnati, abinda ya sauƙaƙe ma Abubakar samun cikakkiyar nasara a kansu. Bayan kimanin kwanaki saba'in daga fitar rundunar Usamatu sai ga su sun dawo da cikakkiyar nasara da ganimomi masu tarin yawa.

Bayan haka ne Abubakar ya ɗaga tutoci guda goma waɗanda ya zaɓi mayaƙansu da kansa don yaƙi da masu ridda, ya kuma fita da kansa don ganin nasarar waɗannan rundunoni duk da yake Ali Raliyallahu Anhu ya yi ƙoƙarin nuna masa haɗarin fitar da kansa in da ya ce masa, kar ka yi mana hasarar kanka. Irin maganar da Manzon Allah Sallallahu Alaihi Wasallama ya gaya ma Abubakar ɗin a yayin da ya ga kuzarinsa da ƙuzaminsa a yaƙin Badar.

Jagororin yaƙin ridda

Fitattun jagororin jihadi a wannan lokaci sun haɗa da Khalid ɗan Walid wanda ya yaƙi ƙabilun Asad da Gaɗfan mabiyan Ɗulaihah Al Asadi, ɗaya daga cikin annabawan ƙarya. A ƙarƙashin tutar Khalid kuwa akwai manyan baraden musulunci cikinsu har da Ali ɗan Abu Ɗalib (R.A).

Daga cikin jagororin har wayau akwai Ikrimah ɗan Abu Jahli da Shurahbilu ɗan Hassanah waɗanda suka yaƙi ƙabilar Banu Hanifah mabiyan Musailimah. Daga bisani Khalid ya karɓi ragamar wannan yaƙin bayan ya gama da mutanen Ɗulaihah da magoya bayan Sajahi ba'annabiyar ƙarya.

Akwai kuma Khalid ɗan Sa'id ɗan Ass wanda ya je iyakokin Sham, da Amru ɗan Ass da ya yaƙi ƙabilar Ƙudha'ah da Ala'u ɗan Hadhrami da ya nufaci ƙasar Bahrain. Wasu tutocin kuwa sun nufaci ƙabilun Hawazin da Banu Sulaim da Kindah da Banu Tamim da ƙabilun Tihama ta ƙasar Yaman da sauransu. 

Sahabbai sun gamu da taimakon Allah mai yawa, domin kusan a duk yaƙe-yaƙen da suka je abokan gaba sun fi su yawa, amma ƙarfin imaninsu da Allah da kyakkyawar manufarsu ta kare addininsa ta sanya taimakon Allah ya zamo a gefensu. 

Misali a yaƙin da aka fi sani da suna Harbul Yamamah yawan mayaƙan Banu Hanifah ya kai mutum dubu arba'in amma sojojin Khalid ɗan Walid sun daure a kan haɗuwa da su har sai da suka kashe sama da sojoji dubu goma daga cikinsu, sannan suka kai ga Musailimah inda Wahshi ya ɗara masa kibiya wadda ta halaka shi. 

Duka duka Musulmin da su ka yi shahada a wannan yaƙi ba su zarce ɗari shida ba. Daga baya ƙabilar Banu Hanifa sun nemi sulhu bisa ga tilas, Khalid ya rattaɓa hannunsa a kan wata yarjejeniya da su wadda a bayanta ne suka musulunta baki ɗayansu. Kafin haka Musulmi sun ganimanci dukiya da bayi masu yawa daga wurinsu.

A cikinsu har da kuyangar Sayyiduna Ali, Khaulatu ɗiyar Ja’afar Al Hanafiyyah wadda ita ce ta haifa masa Muhammad wanda aka fi sani da suna Ibnul Hanafiyyah (Ɗaya daga cikin Imamai ma'asumai a wajen wasu ɓangarori na Shi'a).

Bayan gama yaƙin Ridda 

Bayan da Sayyadina Abubakar (R.A) ya haƙiƙance cewa, ya magance matsalar ridda, sai ya mayar da hankalinsa ga faɗaɗa daular Musulunci ta hanyar isar da saƙonsa zuwa sauran ƙasashen ƙetare.

A nan ne fa aka gwabza yaƙe-yaƙe tare da sojojin majusuwa na Farisa da kiristocin Sham. Mafi shahara daga cikin yaƙe-yaƙen da aka yi shi ne yaƙin Yarmuk wanda Musulmi ƙimanin dubu ashirin da bakwai (27,000) suka tunkari rundunar kiristoci mai mayaƙa dubu ɗari da ashirin (120,000).

Musulmi kafin su cimma fagen wannan yaƙi sun gamu da ƙishirwa mai tsanani wadda ta tilasta su yanka raƙumansu don su samu ruwan sha. Haka kuma sun samar da sababbin hanyoyi a cikin sunƙurmin daji don taƙaita tafiya.

An ba da labarin cewa, a cikin wannan yaƙin ne Mahan Sarkin Ruma ya nemi ganawa da Khalid, inda ya nemi ya tozarta Musulmi yana mai cewa, mun samu labarin yunwa ta fitar da ku. Don haka, za mu sallame ku da Dinari goma goma kowannenku. Za mu kuma ba ku tufafi da abinci, mu kuma rinƙa aika muku irinsu kowace shekara.

To, da yake an ce karen bana shi ke maganin zomon bana, Khalid (R.A) sai ya ba shi amsa da cewa, mu ba abinda ya kawo mu ke nan ba. Mu dai a rayuwarmu babu abin da mu ke so kamar shan jinin ɗan adam, sai mu ka sami labarin cewa, jinin Rumawa ya fi kowane jinin ɗan adam daɗi, shi ne mu ka zo mu yaƙe ku domin mu sha.

Faɗin haka sai cikin gogan da na jama'arsa suka ɗuri ruwa, ba tare da ɓata lokaci ba bayan fara yaƙin Rumawa suka rinƙa arcewa suna tsoron a shanye jinin su.

Nasarar Allah ta sauka ga Musulmi nan take 

Har wayau a wannan yaƙin ne Sahabbai suka bar wani gagarumin abin tarihi wanda ba a taɓa ganin irinsa ba. Domin kuwa an samu ruwa kaɗan a lokacin tsananin ƙishi amma ya kasance kowannensu yana cewa a kai ma wani ɗan uwansa Musulmi har sai da wasu daga cikinsu suka mutu saboda ƙishirwa alhalin suna zaɓin 'yan uwansu da wannan ruwa.

Ajali Ya kusanto, Abubakar Ya Nemi Shawarar Sahabbai 

Lokacin da ciwon ajali ya tsananta ga Sarkin Musulmi Abubakar sai ya tara abokan shawararsa daga cikin Sahabbai ya nemi ra'ayinsu dangane da wanda zai gaje shi.

Gaba ɗayansu sai suka ce, mun ba ka gari, ra'ayinka shi ne namu, kowanensu yana ƙoƙarin ya ture ta daga kansa. Ganin haka sai Abubakar ya neme su da su yi masa jinkiri har ya sake yin nazari.

Bayan haka, sai ya aika aka kira masa Abdur Rahman ɗan Auf ya tambaye shi kai tsaye, mene ne ra'ayinka dangane da Umar? Abdur Rahman ya ce, duk inda ka ajiye shi ya wuce nan.

Sannan ya kira Usman ɗan Affan ya tambaye shi, sai ya ce, baɗininsa ya fi zahiri. Abubakar ya ce masa, ka kyauta ma kanka domin idan ta tsallake shi to ba inda za ta faɗa sai a kanka.

Allah Mai zamani! Mu duba yadda mulki yake abin gudu a wancan lokaci, amma ba da daɗewa ba sai duniya ta canza.

A lokacin rasuwarsa, 'yar' sa A'ishah Uwar Muminai tana zaune a gabansa tana koyi da wani mawaƙi da yake faɗin albarkacin bakinsa game da mutuwa don ta rage wa kanta damuwa. A nan ne Siddiƙu ya ɗaga kansa ya ce da ita, me ya sa ba za ki karanta in da Allah yake cewa 

) وَجَاءَتْ سَكْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ ذَلِكَ مَا كُنْتَ مِنْهُ تَحِيدُ (19)( سورة

Ma'ana 

Kuma mayen mutuwa ya je da gaskiya. (Sai a ce masa) Wannan shi ne abin da ka kasance kana bijirewa daga gare shi. Suratu Ƙaf, aya ta 19.

Da ciwonsa ya daɗa tsananta an nemi izninsa don a kawo masa likita, sai ya ce, "Ai likita ya duba ni".

Aka ce, me ya faɗa? Ya ce, "Ya ce: "Ni mai aikata abin da naga dama ne". Yana nufin cewa, Allah ya san halin da yake ciki kuma ba zai fasa abinda ya hukunta ba.

Abubakar ya yi wafati a cikin watan Jimadha Akhir a shekara ta goma sha uku bayan hijira bayan ya yi shekaru biyu da watanni uku a kan wannan muƙami.

Karanta Sauran anan»

Gajerun Sakonnin Soyayya Na Dare

Soyayyar ki tana ɗawainiya da rayuwata, ta gama ratsan zuciya. Ya abar sona ke kaɗai zan yi wa kwalliya, domin na san na dace da samun ɗiya mai tarbiyya, mai kyawun tafiya, ina ƙara tabbatar miki a duk sa'adda kika yi sassanyar dariyarki sai ƙaunarki ta ƙara ninkuwa a zuciyata.

Gajerun Sakonnin Soyayya Na Dare

Hoto: Stock adbobe

Marubuci:- El-Nass

Masoyiya, ba na tunani, kuma ban taɓa kawo a raina cewa soyayyarki za ta taɓa gushewa daga zuciyata ba, kamar yadda na yi imanin falwaya ba za ta taɓa fitar da ganye ba, kamar yadda cewa ba za a taɓa samun jaki mai kaho ba.

Ina matuƙar girmama soyayya a rayuwata a saboda ke.

Duniyar soyayya wata duniya ce mai cike da farin ciki da sanya shauƙi a zukata, na shiga wannan duniyar ba na fatan fitowa daga cikinta, na san ma ba za ki taɓa bai wa wani ƙofar da zai shiga cikin ta ba balle ya takura mini har ya yi yunƙurin fito da ni.

So tamkar mikiya yake, yana ɗawainiya da zuciya, fatana na riski babban burina wato na mallakeki a matsayin mata a gare ni, uwar 'ya'yana mai tarairaya da ba ni farin cikin rayuwa.

Karanta Sauran anan»

Tafiyar Da Rayuwa Cikin Nasara

Kar ka taɓa jin tsoron rashin nasara ko faɗuwa, faɗuwa da rashin nasara waɗannan duka sunna ce ta rayuwa, saboda su suke taimakonmu wajen girmanmu. Kar ka kuskura ka ji tsoron faɗuwa ko rashin nasara akan wani abu saboda wani lokacin sai ka faɗi kake koyon wani sabon abun, sai ka rasa abu kake sanin muhimmancin shi.

Tafiyar da rayuwa cikin nasara

Hoto: Mohammadimran229182

Marubuci:- Usman Yanmaza

Kar ka rinƙa haɗa kanka da sauran mutane, dole ne wani ya fi ka kuma kai ma ka fi wani, kowa yana da irin nasa abun na musamman da sauran mutane ba su da shi, abu mai muhimmanci shi ne ka maida hankali wajen cimma abubuwan da ka saka a gaba kar ka damu da na wasu.

Ka ringa ɗaukar darasi daga kurakuranka. 

Kowa yana kuskure a rayuwa, abu mai muhimmanci shi ne ka ringa ɗaukar darasi a kurakuranka hakan zai ba ka damar gyara gaba domin kauce ma hakan.

Ka yarda da kanka kawai shi ne babba a rayuwarka. Musamman idan ka saƙa wani burinka, ka yarda cewa watarana za ka cimma burinka akan hakan, sannan ka tabbatar kana aiki tuƙuru wajen cimma hakan. Kar ka zamo mara buri.

Idan har kuna jin daɗin maƙalolin shafin nan namu, to ku hanzarta sanar da dukkan abokan ku ko ƙawayen ku da dukkan waɗanda ku sani, ku gaya musu adireshin shafin nan namu domin su ma su shigo cikin shafin su dinga amfana da shi kamar yadda ku ma kuke yi a kullum.

Karanta Sauran anan»

Yadda So Yake Kama Mutane Tare Da Yadda Za A Gina Shi

Mutane da dama masu fassara soyayya sun yi iya ƙoƙarin su gurin bayyana ma duniya yadda so yake shiga zuciyar Ɗan Adam. Yana da kyau idan saurayi ya ga yarinyar da yake so ko ke budurwa idan kin ga saurayin da kike so to ki yi ƙoƙari ki bayyana masa domin barin abin a zuciya zurfin ciki kenan, kuma zurfin ciki a soyayya babbar illa ce domin ya kan iya haifar da ciwon zuciya, wani lokaci har a rasa rayuwa amma yana da kyau kai nazari akan abin da za ka faɗa wa masoyi kafin ka tunkare shi.

Yadda So Yake Kama Mutane Tare Da Yadda Za A Gina Shi

Hoto: Love to know

Marubuci: Abu Aishert Mallam Madori

Fa'idar yin tunani a tsakanin masoya

Yin tunani akan masoyi kafin a aminta da soyayyar shi yana da kyau matuƙa domin bai wa zuciya damar gano cewa mutumin nan da yake ƙoƙarin ƙulla soyayya da ni mutum nagari ne, sannan tsakani da Allah yake son ƙulla soyayyar kodan cimma manufarsa.

Idan kin kammala tunani, kin gano hallayarsa daga cikin biyun nan dana lissafo kin gano cewa mutum nagari ne kin ga kenan za ki iya soyayya da mutum nagari ba asara ba ce morewa ce, idan kuma kin gano cewa mutumin banza ne to ƙaurace masa shi ne mafi alkhairi a gare ki, kar ki tsaya kina tunanin wai sai kin tatse shi, kar ya je garin jiran tatsar shi shi ya tatse ki ya wuce.

So mai shiga zuciya a hankali

So mai shiga a hankali, yana ginuwa a zuciya ne yayin da masoyi yake kyautatawa wanda yake so, gurin nuna mata gaskiya da riƙon amana, yaba mata da nuna mata tsantsar soyayya, yaba kwalliyarta, da tsuma ta da kalaman soyayya masu daɗi, kyauta da kuma karɓar uzuri. Waɗannan ababen da na lissafo na ɗaya daga cikin ababen da ke sa soyayya ta kutsa kanta cikin zuciya a hankali ta samu guri ta zama ingarma gagara sara ba tare da zuciya ta ankare ba.

Gaskiyar al'amari so mai shiga a hankali shi ne ya fi ɗorewa ya fi daɗewa domin shi ne ke tafiya da ƙaunar juna. Yadda so mai shiga zuciya a hankali yake shi ne soyayyar da saurayi zai ga yarinyar da ta masa ta kwanta masa a rai ya isar mata da saƙonsa cikin hikima da ba ta uzuri ta yi tunani kafin ta ba shi masauki a zuciyarta.

Karanta Sauran anan»

Kowa Kotu Kawai

Hmm Nigeria kenan, da an yi magana kotu, kowa idan abu ya yi zafi ba zai iya haƙuri ba sai ya ce "Mu haɗu a kotu.".

Kowa Kotu Kawai

Hoto: Chris Ryan/iStock photo

Marubuci:- M. Kabiru Muhammad

Kada na biyewa son zuciya ko kuma abokai masu karancin tunani su kai ka su baro, saboda da yawa daga cikin su suna tare da kai ne domin su cimma manufar su a kanka.

A  ganina duk abin da haƙuri bai bayar da shi ba to tabbas akasin shi ba zai bayar ba.

Idan kai haƙuri komai zai wuce, sannan za ka ga nasara akan haƙurin da ka yi.

Nazari aikin mai hankali.

Allah ya sa mu dace Amin Yaa Hayyu Yaa Qayyum.

Karanta Sauran anan»

Wasikar Soyayya Ta Musamman Daga Ustazi Zuwa Ga Ustaziya

Buɗaɗɗiyar wasiƙa ce zuwa ga masoyiyata, abar begena.

Assalamu alaikum wa rahmatullahi wa barakaatuhu, 

Ina rubuta miki wannan wasiƙa a lokacin da zuciyata take cike da ɗimbin ƙauna da begenki. 

Wasiƙar soyayya ta musamman daga Ustazi zuwa ga Ustaziya 

Hoto: Jet-po/Freepik

Marubuci:- Umar Shehu Zaria

Duk lokacin da na tuna da ke sai na ji babu abin da ke mun daɗi a duniya kaf idan ban ji labarinki ba.

Ya sanyin zuciyata, Wallahi zan shiga halin ni-'yasu idan na rasa ki.

Wato ba ni da wasu kalmomi da zan iya miki bayanin irin ƙaunarki da ta ɗarsasu a birnin zuciyata, sai dai na yi alƙawarin zan dage tuƙuru wajen ganin na tara sadakinki mai matuƙar yawa, ina fatan ke kuma za ki tanadar min masauki a farfajiyar zuciyarki.

A ƙarshe ba ni da wasu kalmomi da za su iya bayyana miki irin ƙaunar da ke tsakanina da ke, sai idan mun haɗu za ki gani in sha Allahu Ta'ala. 

Na gode masoyiyata.

Naki:

Umar Shehu Zaria.

Zuwa:

Jannatul Firdausi.

Sauran bayanin ki bari sai mun haɗu ranar alƙiyama, in sha Allahu ta'ala.

ƘARIN BAYANI

Wannan wasiƙar a zahiri ya rubuta ta ne ba zuwa ga masoyiya (Mutum) ba, ya rubuta ne zuwa ga Aljanna, amma za ku iya juya ta zuwa ga masoyiyar ku (Mutum), idan har ta burge ku.

Karanta Sauran anan»

Karanta Tarihin Rayuwar Mishary Bin Rashid Alfasy

Shimfiɗa 

Mishari bin Rashed Alafasy qāriꞌ Kuwaiti ne, limami, mai wa’azi, kuma mai fasaha nasheed. Ya yi karatu a jami'ar musulunci ta Madinah ta kwalejin kur'ani, inda ya ƙware a fannin ƙira'a da tafsiri.

Tarihin Rayuwar Mishary bin Rashid Alfasy مشاري بن راشد العفاسي Na Kasar Kuwait 

Hoto: Quran

Marubuci: Saliadeen Sicey

Ina Mishary Rashid Alafasy yake a  yanzu?

A halin yanzu, Mishary Rashid Alafasy yana jagorantar sallah a matsayin Limami a Masjid Al-Kabir a Kuwait.

Lambar Yabo

A ranar 25 ga Oktoba 2008, Alafasy ya sami lambar yabo ta Oscar na Ƙirƙirar Larabawa ta farko ta Ƙungiyar Ƙirƙirar Larabawa a Masar. Babban Sakatare Janar na ƙungiyar ƙasashen Larabawa, Amr Moussa ne ya ɗauki nauyin taron a matsayin amincewa da rawar da Alafasy ke takawa wajen inganta ƙa'idoji da koyarwar Musulunci. 

Tarihin Mishari Bin Rashed Alafasy

Hoto: Assabile

Har ila yau, masu karatu sun zaɓi Alafasy a matsayin wanda ya fi kowa iya karatun Alkur’ani a cikin 2012 na About.com Readers’ Choice Awards.

Haihuwa 

An haifi Mishary Rashid Alafasy a ranar 5 ga Satumba, 1976, Mishary Rashid Alafasy ko kuma cikakken suna Mishary Rashid Ghareeb Mohammed Rashid Al-Afasy (wanda kuma ake yi masa laƙabi da Abu Nora), fitaccen Imami ne kuma ƙwararren mai karatun Alkur'ani mai girma daga ƙasar Kuwait.

Alkur'ani mai girma ya kasance abin sha'awar wannan Imam da ilmantarwa, don haka bai zo da mamaki ba a lokacin da ya haddace littafin Allah a cikin 'yan shekarun nan, a wajen jiga-jigai a fagen ilimin addinin Musulunci irin su Sheikh Ibrahim Ali Shehata Al-Samanodi, Sheikh Abdur Area Radwan, da kuma babban shehi Ahmed Abdulaziz Al-Zaiat. 

Mataki na gaba shi ne shawarar da ya yanke na neman karatunsa na gaba a fannin Musulunci da Al-Qur'ani. University of Madinah, Saudi Arabia.

Shahararrun mahaɗa guda biyu na karatun Alqurani: TV Alafasy da Alafasy Q wannan babban Imami ne ke tafiyar da su kuma haka ne, hakazalika, tashoshi na TV da gidajen rediyo da yawa suna yin alfahari da watsa duk shirye-shiryensa da suke yabawa sosai.

A halin yanzu, Mishary Rashid Alafasy yana jagorantar sallah a matsayin Limami a Masjid Al-Kabir da ke Kuwait.

Iyali

Shaikh Mishary Alafasy yana da aure kuma yana da ‘ya’ya uku (mata biyu da namiji ɗaya). Ana kuma san shi da “Abu Rashid” (mahaifin Rashid).

Karanta Sauran anan»

Labarin Wani Malami Da Yaro Mai Kaifin Basira

Wani malami yana koya wa wani yaro ɗan shekara 6 lissafi, malamin ya tambayi yaron, "Yanzu idan na ba ka goruba ɗaya, na ƙara maka ɗaya, na sake ƙara maka ɗaya, sun zama nawa?" 

Labarin Wani Malami Da Yaro Mai Kaifin Basira

Hoto: BradWynnyk/iStock photo

Marubuci:- Yahaya Bala

Kafin ƙiftawar ido, yaron ya ce, "Huɗu!" 

Da jin wannan amsa, sai malamin ya ɗan ɓata rai. Ta yaya kuma zai ce "huɗu", bayan amsar uku ce? Malamin ya sake cewa, "Ka saurare ni da kyau, ka ji. Tambaya ce mai sauƙi. Cewa na yi, idan na ba ka goruba ɗaya, na ƙara maka ɗaya, na sake ƙara maka ɗaya, sun zama nawa?".

Yaron ya yi amfani da yatsun hanunsa ya lissafa. Ya sake ba da amsa da, "Huɗu". 

Malam ya hasala tare da ƙura wa yaron ido cikin takaici.

Yaron a ransa ya ce, to yanzu wace amsa zan ba wa malam ya yarda har ya ji daɗi? Yaron ya sake cewa, "Huɗu". 

Ƙarshe dai malamin ya je ya nemo goruba har guda uku, ya kawo gaban yaron ya ajiye yana miƙa masa ɗaya bayan ɗaya yana ƙirgawa dalla-dalla har ya gama, sai ya sake ce wa malamin, "Huɗu kenan!" 

Malamin ya zare wa yaron ido ya ce, "Ha'a! Kai wane irin yaro ne? Ta yaya amsar ta zama huɗu?" 

Yaron ya firgita, cikin muryar tsoro ya ce, "Saboda ai ina da goruba ɗaya a cikin jakata. Idan na haɗa da waɗanda ka ban sun zama huɗu." 

Darasi

Idan wani ya ba ka amsa ko martani saɓanin abun da kake tsammani, to ba lallai ne ya zama kuskure ba. Wataƙila, ya fahimci abun da kai ba ka hango ba. Saboda haka, ka nemi ƙarin bayani domin a fitar da jaki daga duma.

Idan har kuna jin daɗin maƙalolin shafin nan namu, to ku hanzarta sanar da dukkan abokan ku da dukkan waɗanda ku sani, ku gaya musu adireshin shafin nan namu domin su ma su shigo cikin shafin su dinga amfana da shi kamar yadda ku ma kuke yi a kullum.

Karanta Sauran anan»

Karanta Addu'ar Da Mai Azumi Zai Yi Idan Aka Kawo Abinci Sai Bai Ci Ba Ya Ci Gaba Da Azumin Shi

Addu'ar da mai azumi zai yi idan aka kawo abinci sai bai ci ba ya ci gaba da azumin shi.

Addu'ar Da Mai Azumi Zai Yi Idan Aka Kawo Abinci Sai Bai Ci Ba Ya Ci Gaba Da Azumin Shi

Hoto: Times of Oman

Annabi, tsira da amincin Allah su tabbata a gare shi, ya ce; "idan aka gayyaci ɗayanku cin abinci to ya amsa. Idan yana azumi, to ya yi wa mai gayyatar addu'a, idan kuma ba ya azumi, to ya taɓa abincin.

Karanta Sauran anan»

Zafafan Gajerun Sakonnin Kauna Na Soyayya

Zuciyata akan ƙaunarki ba za ta taɓa karaya ba, murmushina ba zai taɓa tsufa ba, soyayyar mu da ke ba ta da iyaka ina matuƙar ƙaunarki.

Gajerun Saƙonnin Ƙauna Na Soyayya

Hoto: Aecc global

Marubuci:- El-Nass

Idan da za a ce na zaɓi matar da nake so na aura mu yi ta zaman aure har mutuwa, da sai na yi amfani da damata ta ƙarshe na ce miki ke ce zaɓina na har abada.

Kasacewata cikin nutsuwa shi ne na kasance tare da ke a cikin rayuwata, soyayyar ki a gare ni tamkar ruwan sha ne da nake sha a kullum a duk bayan wasu daƙiƙu.

Idan a ce ina da zabi akan soyayyarki da kuma numfashina tabbas zan yi amfani da numfashina na ƙarshe na ce miki ina son ki.

Rayuwata tana cikin ruɗu idan na wayi gari ban saki a cikin idanuwana ba.

Zuciyata ba za ta iya jure zaman kaɗaici ba idan har ba ta tare da ke.

Idan na kalle ki sai na ga tamkar babu kyakkyawa kamar ki saboda haka nake gode wa Allah da na same ki a matsayin masoyiyata ta har abada.

Idan har kuna jin daɗin maƙalolin shafin nan namu, to ku hanzarta sanar da dukkan abokan ku da dukkan waɗanda ku sani, ku gaya musu adireshin shafin nan namu domin su ma su shigo cikin shafin su dinga amfana da shi kamar yadda ku ma kuke yi a kullum.

Karanta Sauran anan»

Ire-iren Ustazai Tare Da Zahirin Halayen Su

Wane ne Ustazi?

Ustazi shi ne duk wani mutum mai ƙoƙarin kiyaye dokokin Ubangijinsa gwargwado, da ƙoƙarin bin Umarnin Manzo (S.A.W) da kuma ƙoƙarin ganin ya siffantu da ɗabi'u na Manzo (S.A.W) daidai gwargwado.

Ire-iren Ustazai Tare Da Zahirin Halayen Su

Hoto: Deposit photos

Marubuciya: Fatima Zahra

Kun san duk abin da aka ce hasashe da kuma abubuwan da ake gani a zahiri ne, ba zai yiwu ka zayyano su duka ba, sai dai ka kintata, akan samu mutum Ustazi ya haɗa dukkan abu ukun nan ko ya haɗa biyu ko ya haɗa ɗaya da rabin cikin ukun ko ya raba ƙafa da sauransu, mutum tara yake bai cika goma ba.

1. Bawan Allah! Yana ɗaki kusan kullum yana karatu, idan ka gan shi a waje ko wurin nema zai je ko wata ziyara ko masallaci ko majalisin wa'azi ko karatu ko makaranta ba ya magana sosai.

Da wuya ka ga yana da ko budurwa iyayensa yana musu biyayya iya yinsa, ƙannansa suna masa kallon tausayi haka yayyunsa, fatansu Allah kar ya haɗa shi da mace 'yar jaraba.

Idan yana da aure yawanci idan matar ba ta da kirki wahala yake sha, bai iya faɗa ba, bai iya cin zarafi ba, ko hayaniya ba ya so, kullum za ka gan sa a natse.

Yana ibada sosai, yana ƙoƙarin kiyaye haƙƙokin Allah a kansa, ya san soyayya amma ba ya iya ɗabbaƙa ta amma yana son a masa, yawanci mace ba ta iya masa soyayya sosai saboda shi yana da ɗabi'ar rashin karsashi, da sauran raha, za su zauna dai cikin za ta gaishe sa, za ta masa abinci da sauran haƙƙoƙi nashi amma da wuya ta iya masa oyoyo cikin annashuwa da zumuɗi, da wuya ta rinƙa masa shagwaɓa wani iri za ta dinga ji, sai ta ji kamar ba ya so, a'a yana so amma shi hakan yake.

Da yawansu kafin su ce suna son mace suna shan wuya, sun fi turawa sannan kuma sukan faɗa so ba tare da wacce suke so ta sani ba, saboda shi haka yake, sai an kai maƙura, kuma ba kowacce mace suke iya so ba, sai sun yaba da hankalinta matuƙa.

Irin ustazan nan ba su da matsala, sai dai ga mace sukan iya zama matsala, musamman idan ƙaramar yarinya ce, amma idan babba ce ba damuwa sosai.

Za ka gan shi da siffa ta kamala cikakkiya, ba ruwansa da cin naman mutane (gulma), shi bai san komai ba sai karatu, bai san komai ba sai ibada, yawanci za ka gan sa sallama yake wa mutane sai ya wuce abin sa, idan an ga yana magana ma ko wata hira har mamaki ake.

2. Bawan Allah mai abin mamaki, mai kwaikwayon kishi iri na Sayyadi Umar (R.A) akan iyali, ba sai an zurfafa ba amma kai daga ji ka san ruwa ba sa'an kwando ba ne, matarsa ta fi ƙarfin idon kwaɗayayye, har a wasu lokutan ta ji a duniya ba wanda ya kai shi takura mata saboda kishin ta da yake yi, nan da can idan za ta je idonsa akai tare da shimfiɗa mata sharuɗɗa da matakai, ta wani fannin kuma ta ga ashe yana tsananin son ta ne. Wannan abu biyu shi zai dinga yawo a zuciyarta, amma idan aka yi dace ita ma irinsa ce sai ta ji tsananin so ne da kula da iyali ya sa yake hakan sai ta ji hakan ya mata kuma ya burgeta.

Shi matarsa ba ta fita aiki, balle yawon kasuwanci, sai dai idan a cikin gida za ta yi, to wani ma na cikin gidan ba zai yarda ba, saboda ba ya son ta dinga cuɗanya da al'umma mabambanta.

Za ka gan shi da kwarjini, bai cika fara'a ba sosai sai ga wanda ya isa kuma ya dace, siffa ta kamala, da kuma sallama ga al'umma, mai saurin bayyana ustazancinsa ne a fili, yanzu-yanzu za ka ji yana maka Allah ya ce Annabi (S.A.W) ya ce koda yarensa yake magana sai ka ji kamar Larabci yake yi. A'a kawai saboda cuɗanya da kalmomin Larabci ne ya sa sai ka ji.

Misali: Idan Hausa ce sai ka ji yana sanya tafkim, tarƙiƙi, ƙalƙala, sugura da kubra, wani sai ya ɗauka yana sane yake yi.

Yana da ibada da son karatu sai dai mutane suna masa kallon ya cika tsauri da tsanani ko ƙannansa suna tsoron yin rashin ji a gabansa, da 'ya'yansa da matansa don an san ba zai ƙyale ba, haka kusan kowa yake ji idan ya gan sa, indai za a ɗan yi wata ƙiriniya sai a ɗaga ƙafa sai baya nan.

Yana da kirki ga wanda ya fahimcesa, zumunci da sauran abubuwa kyawawa sai dai wasu ba za su gane ba, saboda shagalallu sun fi yawa a cikin al'umma, irin wannan kuma matsalar irin wannan Ustazu yake samu a ɓangaren 'yan mata, saboda an san mata da son shagala sai dai idan an dace da samun irinsa.

'Yammata ba su cika son sa ba, saboda shi ba ya irin shirmen nan da 'ya mace ke so, kamar wankan matasan zamani da sauran shiririta, amma da ya yi arangama da irinsa sai ta ji ba wanda take so sai shi.

Iyayensa suna son sa saboda ba ya ɗauko musu magana, 'ya'yansa suna son sa saboda yana jan su a jiki da koyar da su ilimi da ibada, matarsa idan ba mai son duniya ba ce ita ma tana son abin ta ba ta jin irin abin da wasu matan irinsa suke ji saboda tsananinsa, yayyunsa da ƙannansa kuma ba a komai za su saka shi ba, saboda ya ƙware wajen hani da nummuna da umarni da kyakkyawa suna masa kallon kamar wani cikas, sai dai idan an yi sa'a yana da tarin dukiya. Ehim! To fa dole ma su saka shi a lamuransu.

3  Akwai wanda za ka gan shi cikakken Ustazu ne, ba shi da tsauri sam, idan ka hango sa cikin yara za ka rantse shi ma yaro ne, saboda hira sosai da yake yi da su. 

Wani ustazin gani na yi har tafawa suke yi, daga sun gan sa har rige-rige suke, shi kuma sai ya sakar musu murmushi ya tarbe su cikin nishaɗi. Wani har da 'yar tsaraba yake ba su, ba fa yaran gidansu ba ne, shi hakan yake wa duk yara. Ina ga 'ya'yansa?

Balle ka hango mu'amalarsa da ƙannansa kowa ba ya son ya yi nisa, sai dai ka ji ana ina wane? Mahaifiyarsa tana matuƙar son sa saboda yadda yake kyautata mata, mahaifinsa ma sanya masa albarka yake.

Idan ka gan sa cikin matansa kowacce kishin abin ta take, ba ta son ya mata nisa, idan tafiyar kwana kaɗan ta same ta sai ta ji kewarsa ta lulluɓeta ba ta samun sukuni sai ta lalubesa a wayarta, burinta ta faɗa masa ta yi kewarsa shi kuma ya rarrasheta, tana kewar yadda idan ta yi ko tari zai ce mata sannu, balle ta ce kanta na ciwo duk sai ya bi ya kiɗime.

A gaisuwa suna rige-rige tana ka bari na gaisheka, yana a'a bari na gaisheki dai ai ke Gimbiya ce, bai ankara ba sai dai ya ga ta zube a ƙasa, tana kwasar gaisuwa ba yadda ya iya zai ɗagota, yana murmushi yana sa mata albarka, zaman dai akwai garɗi.

A kasuwa ko wurin aiki ana girmamasa, kowa nasa ne ,yana umartar kowa da kyawawan aiki, idan ya ga ka yi kuskure sai ya kirawo ka, ya fara faɗa maka yadda kake da muhimmanci, sannan ya ce na yi mamaki da na ga kana abu kaza? Shin me ya sa ka yi ? Cikin mutuntawa za a yi a gama, nan take mutumin zai ji ya shiga zuciyarsa.

Me tsananin ibada ne ba ya son sallar jam'i ta wuce sa haka ma azkar, karatun Kur'ani, mai kamewa ne, mai umarni da kyakkyawa, mai hani ga mummuna, koda ya aikata mummuna zai roƙi Allah ya yafe masa, kuma zai yi ƙoƙarin kiyayewa.

Ba ya taka sutura, yana son tara gemu domin aiki da umarnin Annabi (S.A.W), da siffanta da mutanen ƙwarai, mai son tsafta ne, yana son nishaɗi lokaci zuwa lokaci domin wanke damuwar da take ƙunshe aran shi da mayar da komai ba komai ba.

Idan ba shi da aure mai kamewa ne, idan yana da 'yar budurwa mai gyara mata kurakurai ne, yana umartarta da zuwa Islamiyya,  karatun Kur'ani, sallah, azakar da ba ta shawarwari kan kulawa da kanta, ba ya nufar ta da alfasha ko ƙoƙarin koya mata, mai kyautata mata ne gwargwado, mai mantar da ita mayaudaran samari masu hure kunnen 'yan mata ne saboda shi ɗin maƙura ne wajen soyayya.

Ƙarshe

Wani zai ji akwai wasu ɗabi'un shi akwai kuma wasu ba nasa ba da sauransu, to kar ya damu, mu a wurin mu sunansa Ustazi.

Allah ya datar da mu kan daidai Amin.

Karanta Sauran anan»

Kalaman Kewar Masoyi A Lokacin Da Aka Tafi Makaranta Zuwa Ga Habib

A duk lokacin da na buɗe idanuwana babu wanda nake fara gani sai kai Habib, na je makaranta amma na kasa zama saboda tsananin tunaninka da ya shige mini zuciya Habib.

Kalaman Kewar Masoyi

Hoto: Yaba compus

Marubuci:- Rabs

Burina ba zai kammala cika ba har sai na tabbatar mizanin soyayyata da taka sun yi kunnan doki kuma ba zan taɓa gazawa ba Habib har sai burina ya cika.

Me kake so na dafa maka ka ci yanzu kawai a matsayin kyauta?

Na gode maka da ka kasance a cikin rayuwata saboda ba ni da wani buri face na samu abokin rayuwa kuma na samu, sannan zan ci gaba da ƙoƙarin ganin na ci-gaba da rura wutar soyayyata a cikin zuciyarka.

Tabbas ire-iren waɗannan kalamai su suke zautar da mutum a yayinda budurwasa take sambaɗo masa su har ya zauce ya dinga kiran wayyo duniyata.

Da fatan 'yammatan wannan shafi za ku ƙara  dagewa wajen kulawa da masoyanku ta hanyar faranta musu zuciya?

Karanta Sauran anan»

Hanyoyi 10 Na Sanin Yadda Za Ku Gano Baiwar Ku Da Kanku

Mutane suna yawan tambaya, ta yaya mutum zai gano baiwarsa har ya sarrafa ta. Wasu a zahirin gaskiya ba su san inda baiwarsu take ba, wasu kuma tun suna ƙanana suka sani. To amma wannan rubutun zai ƙara mana haske ne game da inda baiwar mutum take da yadda zai gano ta, wataƙila rubutu na gaba kuma zai kawo bayanin yadda za a sarrafa ta.

Hanyoyin Sanin Yadda Za Ku Gano Baiwar Ku Da Kanku

Hoto: The extend group

Marubuci:- Muhammad Auwal Ahmad

An yarda Albert Einstein masani ne mai tsantsar fikira da basira, wanda aka ƙara tabbatar da haka bayan sace ƙwaƙwalwarsa da Dr. Thomas Harvey ya yi, sannan ya rarraba ta zuwa ga sauran masana don a yi bincike a kanta. Sakamakon ya nuna cewa Einstein ya fi miliyoyin mutanen duniya da fikirar lissafi da saurin warware wata sarƙaƙiya (problem solving).

Amma shi da kansa Einstein ɗin yake cewa kowa yana da wata baiwa keɓaɓɓiya, amma mutane suna raina kansu ne idan suka kalli wasu. Ya bayar da misali cewa, kifi yana rayuwa a cikin ruwa, shi kuma biri yana rayuwa a tudu — idan aka ce dole sai kifi ya hau bishiya zai ƙare rayuwarsa yana tunanin cewa shi daƙiƙi ne ba zai iya komai ba, ba tare da sanin cewa yana da baiwar linkaya/ninƙaya (swimming) ba.

To haka yawancin mutane suke ɗauka.

Yadda za ka gano baiwarka da kanka: Hanya ta farko

1. Ka nutsu da kyau sannan ka yi duba ga waɗannan ɓangarorin da na kawo a baya da kyau, latsa nan don karantawa, ka ga wanne mutum ne yake matuƙar burge ka a misalan da na kawo.

2. Idan ka samu mai matuƙar burge ka a cikinsu, ka duba a wane ɓangare yake, sannan ka shiga tunani da nazari mai zurfi don sanin cewa shin ka dace da ɓangaren. Idan ba ka ga wanda yake burge ka ba, ka yi bincike a kansa ka gano inda baiwarsa take.

3. Idan ka ji kana son ɓangaren, sai ka yi tunanin shi wanda yake burge ka a ɓangaren wanne abu ya yi, sannan kai kuma yanzu me ya kamata ka yi? Misali idan ƙirƙire-ƙirƙire yake yi, yanzu sai ka yi tunanin yadda kai ma za ka fara kuma me ya kamata ka kirkira?

4. Ina mai tabbatar maka cewa idan a wannan ɓangaren baiwarka take, ba za ka gushe a tunani ba sai ka gano wani abun da ya kamata ka yi.

5. Ka bi shawarar Nikola Tesla da yake cewa a wannan yanayin ka kasance kai ɗaya, ka je gefe inda babu hayaniya babu wanda zai takura maka, wayarka ma ka ajiye ta a gefe.

Yadda za ka gano baiwarka da kanka: Hanya ta biyu

1. Wasu masanan suka ce ka yi tsam da ranka ka gano me ka fi so, me yake burge ka a ɓangarorin da na taɓa kawowa a baya, latsa nan don karantawa, ko kuma wasu daban, shin wanne ɓangare ne yake burge ka?

2. Ka yi yawo a duniya don ganin abubuwan mamaki, ka binciko me ya fi kwanta maka a rai, ina zuciyarka ta fi karkata?

3. Ka fara bincike a ɓangaren da ya fi kwanta maka a rai, sannan ka yi tunanin me ya kamata ka yi?

4. Ka fara aiki da wani abu a zahirance, idan a nan baiwarka take za ka ji kana samun nutsuwa kuma ka fi ganewa da kasancewa a bangaren.

5. Misali, idan baiwar waƙa ce da kai za ka ji ba ka buƙatar sai ka rubuta ta, ko kuma idan lissafi ne za ka ji kana so kai ma ka kawo wani sabon abu.

DUBA WANNAN: Karanta Ire-iren Baiwar Ɗan Adam 14 Masu Ban Mamaki

Muhimman Bayanai guda 7

1. Duk wanda yake da baiwa a wani ɓangare to zai so ɓangaren sosai, kuma zai ji yana burge shi ko kuma waɗanda suke a ɓangaren. Ke nan, wannan hanya ce mai sauƙi ta gane inda kake da baiwa a wajen.

2. Idan ka gano inda baiwarka take kada ka ɓata lokaci wajen yin shawara, kawai ka kutsa ka fara sarrafa ta.

3. Ka tuntubi masu irin baiwarka tare da nuna musu kai ma kana son ɓangaren, su ma za su ji suna sonka, wataƙila akwai shawarwarin da za su ba ka.

4. Wasu lokutan za ka ji kana son abu amma yana ba ka wahala, to a irin wannan yanayin ka sake duba wani ɓangaren ka kwatanta su ka ga wanne ka fi so? Inda ka fi so ɗin shi ne baiwarka, komai wahalarsa.

5. Idan ɓangaren da kake so yana ba ka wahala, ka tuntuɓi masana a ɓangaren wataƙila akwai ingantattun shawarwarin da za su ba ka.

6. Ka yi sani cewa akwai ɗan-na-gada, akwai kuma ɗan-na-koya wato masu naci. Ko ba ka da baiwa a ɓangaren matuƙar ka nace sai ka fi wanda yake da baiwa a wajen.

7. Ka yi haƙuri ka nace, idan tsarin farko bai yi maka aiki ba, ka sake ƙirƙiro wani sabon tsarin, tsayawa a wuri ɗaya hatsari ne in ji kifi.

Fatan alheri!

Idan har kuna jin daɗin maƙalolin shafin nan namu, to ku hanzarta sanar da dukkan abokan ku da dukkan waɗanda ku sani, ku gaya musu adireshin shafin nan namu domin su ma su shigo cikin shafin su dinga amfana da shi kamar yadda ku ma kuke yi a kullum.

Karanta Sauran anan»

Wakar Abar Mini Kayana A Rubuce Ta M. Rayyan

A bar mini kayana.

Kawai daga ni sai ke, a tare mu yo aure ka rungume 'ya'yana.

A bar mini kayana.

Kawai daga ni sai kai, a tare mu yo aure ki rungume 'ya'yana.

Waƙar ku bar mini kayana a rubuce

Hoto: Freepik

Ƙwalelen 'yammata.

Ku bar ni da kayana.

Ƙwalelen 'yan gayu.

Ku bar ni da kayana.

Ƙwalelen 'yammata.

Ku bar mini kayana.

Ƙwalelen 'yan gayu!

A! Ko ya yake ya yi min.

Ku bar ni da kayana.

Salo nasa ya kai min.

Ku bar ni da kayana.

Ni so nasa ya cim min.

Ku bar ni da kayana.

Komai na biɗa ya min.

Ku bar ni da kayana.

Ku bar ni da shi kun ji, ku bar ni da kayana, mai so ya ga kukana uba gun 'ya'yana.

Ƙwalelen 'yammata!!

Ku bar ni da kayana!!

Ƙwalelen 'yan gayu !!

Ku bar ni da kayana!!

A! Muna ra'ayin juna.

Ku bar mini kayana.

Muna mararin juna.

Ku bar ni da kayana.

Sunan ta a bakina.

Ku bar mini kayana.

Da son ta a ƙirjina.

Ku bar ni da kayana.

Da safe zuwa rana.

Na gan ta a damana.

Ta zo a mafarkina ta saita muradaina.

Ƙwalelen 'yammata!!

Ƙwalelen 'yan gayu!!

Ku bar mini kayana!!

A! irin ki idan an samu a ji daɗi.

Fura taka ta sha damu ta ji garɗi.

Kira nai don an kai ki ki yi faɗi.

'Ya'yanmu idan mun samu su ji daɗi.

A bar mini kayana, kawai daga ni sai kai, a tare mu yo aure ki rungume 'ya'yana.

A! abar mini kayana.

Kawai daga ni sai ke, a tare mu yo aure ka rungume 'ya'yana.

Ƙwalelen 'yammata!

Ku bar mini kayana.

Ƙwalelen 'yan gayu.

Ku bar mini kayana.

Ƙwalelen 'yammata.

Kawai daga ni sai ke.

Ƙwalelen 'yan gayu!

Ku bar ni da kayana.

M. Rayyan da Shamsiyya Sadi ne su rera wannan waƙar, wakilin mu kuma ya fitar muku da baitocin ta a rubuce don jin daɗi  ku. Musamman masoya.

Ku ci-gaba da kasancewa tare da mu a kullum don ci gaba da samun zafafan waƙoƙi a rubuce da ƙasidu a rubuce.

Karanta Sauran anan»

Manyan Falalolin Sallah Ga Rayuwar Kowanne Musulmi

Allah ya farlanta wa al'ummar Annabi (S.A.W) salloli guda biyar a cikin kowacce rana, haka kuma ya shar'anta mana nafilfili da rawatib (nafilan bayan sallolin farilla) da witri waɗanda suke biye da farillai, saboda abin da yake cikinsu na amfani da fa'idoji da suke na dole a rayuwa, a rayuwa ta Addini da ta Duniya.

Manyan Falalolin Sallah

Hoto: Enter Islam

Allah ya ce:

{أَقِمِ الصَّلَاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا } [الإسراء: 78]

"Ka tsayar da Sallah a lokacin da rana ta yi zawali (ta karkata daga tsakiyar sama), har zuwa duhun dare, da kuma karatun alfijir (Sallar Asubah), lallai karatun alfijir ya kasance abin halartowa ne".

Dukkan sallolin farilla guda biyar sun shiga cikin wannar ayar, saboda Sallar Azahar da La'asar suna cikin lokacin da yake bayan zawali zuwa farkon dare, Sallar Magriba da Isha'i kuma suna cikin lokacin duhun dare ne, sai kuma Sallar Asubahi da Allah ya kirata da karatun alfijir.

Kuma hadisai mutawatirai game da sallolin farilla sun zo da bayanin lokutansu da sharuɗansu da wajibansu da abin da yake cikasu, da kuma bayani a kan falalolinsu da yawan lada da sakamakonsu.

Daga cikin falalolinsu:

1. Su ne ibada mafi girma da bawa yake samun ƙasƙantar da kai ga Allah, da cikar zuciya da imani da Allan da girmama shi, wannan kuwa shi ne sinadarin rabautar zuciya rabauta ta har abada, da samun ni'imarta.

2. Sallah ita ce abincin zuciya mafi girma, da ruwan da yake shayar da bishiyar imani da jijiyoyinta da suke kafe a cikin zuciyar.

Ita Sallah tana tabbatar da imani a cikin zuciya, tana girmar da shi, kuma tana girmar da abin da yake ƙara imani na aikata ayyukan alheri, kuma tana hani a kan munanan ayyuka da sharri, kamar yadda Allah ya ce:

{إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ } [العنكبوت: 45]

3. Yana daga cikin falalolin sallah, kasancewarta ita ce mai taimako mafi girma a kan abin da zai amfani bawa a lamuransa na addini da rayuwa.

Allah ya ce:

{وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ } [البقرة: 45]

"Ku nemi taimako (a kan dukkan lamuranku) ta hanyar yin haƙuri da yin sallah".

Taimakon da sallah take yi wa bawa a lamuransa na Addini:

Amma ta yadda sallah take taimaka wa bawa a maslahohinsa na Addini, lallai idan bawa ya dawwama a kan yin sallah ya kiyayeta, kwaɗayinsa a kan aikata ayyukan alheri zai ƙarfafa, kuma za ta sauƙaƙe masa ayyukan ɗa'a, da kyautatawa mutane cikin nutsuwar zuciya da neman sakamako a wajen Allah, kuma za ta tafiyar ko ta raunana masa abin da yake kai wa ga ayyukan saɓo.

Wannan kuwa abu ne da yake bayyana a zahiri, ake jinsa a jiki, saboda ba za ka ga wanda ya kiyaye sallah, na farilla da na nafila ba, face sai ka ga tasirin hakan a kan sauran ayyukansa, saboda haka ne sallah ta zama tambarin samun rabauta.

Amma kuma ta yadda take taimakawa a kan maslahohin duniya, shi ne ta yadda take sauƙaƙa wa bawa wahalhalu, kuma take sanyaya masa rai a kan masifu da suke samunsa, kuma Allah zai yi sakamako wa ma'abocin sallah da sauƙaƙe masa lamuransa na rayuwa, Allah zai sanya masa albarka a cikin dukiyarsa da ayyukansa da dukkan abin da yake haɗe da shi.

4. Daga cikin falalolinta, duk wanda ya cikata, kuma ya kyautatata to ya rabauta.

Annabi (S.A.W) ya ce:

"إن أول ما يحاسب به العبد يوم القيامة من عمله صلاته، فإن صلحت فقد أفلح وأنجح"

"Lallai farkon abin da za a fara yin hisabi wa bawa a kansa a ranar ƙiyama daga cikin ayyukansa shi ne sallarsa, idan ta gyaru to haƙiƙa ya rabauta kuma ya ci nasara".

Daga cikin littafin Sheikh Ibnu Sa'adiy (r): Al- Riyadhun Nadhirah.

Tushe/Asali: Zauren Ɗaliban Ilimi

Karanta Sauran anan»